Τα συναισθήματα του σκύλου

“Το ξύλο βγήκε απο τον παράδεισο”. Πόση αλήθεια κρύβεται στην ομώνυμη ελληνική ταινία όπου η σφαλιάρα έπεφτε σύννεφο και μεταμόρφωσε τις κακομαθημένες κορασίδες σε επιμελείς μαθήτριες;

Μήπως αν χρησιμοποιούσαμε και εμείς πνίχτες στους σκύλους μας θα βελτιωνόταν η συμπεριφορά τους; Και αν ο πνίχτης δεν έχει αποτέλεσμα, μήπως να δοκιμάσουμε κάποιο κολάρο με καρφιά; Και αν και αυτό το μέτρο δε φέρει αποτέλεσμα μήπως να αγοράσουμε κολάρο με ηλεκτρισμό; «Μα το χρησιμοποιεί ο τάδε που ξέρει από σκύλους και ο σκύλους του είναι υπάκουος σαν τις επιμελείς μαθήτριες της γνωστής ταινίας, δε μπορεί, σίγουρα ξέρει».

Ας φύγουμε όμως για λίγο από τους σκύλους και ας μιλήσουμε για εμάς τους ανθρώπους. Φανταστείτε να ξεκινούσαμε μια καινούργια δουλειά και ο προϊστάμενος μας να μας επέπληττε κάθε φορά που κάναμε κάτι λάθος. Κάθε φορά! Παρόλο που δε μας έχει εξηγήσει ποτέ τι πρέπει να κάνουμε και με ποιον τρόπο. Φανταστείτε πώς θα νιώθαμε. Κάποιοι μπορεί να εκνευριζόμασταν, να στεναχωριόμασταν και ανάλογα με το χαρακτήρα και τις ανάγκες του καθενός να συμπεριφερόμασταν ανάλογα.

Το ίδιο λοιπόν αισθάνονται και οι αγαπημένοι μας σκύλοι όταν τους τιμωρούμε χωρίς να τους δώσουμε να καταλάβουν τι πρέπει να κάνουν αντί γι’ αυτό που κάνουν. Το να τους πούμε να σταματήσουν αυτό που κάνουν δεν αρκεί πάντα, τις περισσότερες φορές δεν αρκεί.

Παράδειγμα: Ο σκύλος μου επειδή γαυγίζει όταν μένει μόνος του, του φοράω πνίχτη, το δένω σε ένα λεπτό σχοινί (ας πούμε μια πετονιά) και το περνάω κάτω από την πόρτα, τον αφήνω μόνο του, απομακρύνομαι μέχρι εκεί που φτάνει το σχοινί και κάθε που γαυγίζει τραβάω το σχοινί για να σφίξει ο πνίχτης γύρω από το λαιμό του και να σταματήσει να γαυγίζει. Τι θα κάνει τότε ο σκύλος μου;

O σκύλος μου κατά πάσα πιθανότητα προσωρινά θα σταματήσει να γαυγίζει, γιατί δε θέλει να πνίγεται, αλλά αμέσως αφού περάσει το πρώτο ξάφνιασμα και καταλάβει πως ο λόγος που τον έκανε να γαυγίζει, όποιος και να είναι αυτός, συνεχίσει να υφίσταται θα συνεχίσει να γαυγίζει. Πόσο μάλλον, αν κάποιο αρνητικό συναίσθημα, όπως ο φόβος, το άγχος, ο εκνευρισμός ή ο πανικός, πυροδοτούσε το γαύγισμα του και εμείς το μόνο που κάναμε ήταν να προσθέσουμε ένα ακόμη αρνητικό ερέθισμα, το πνίξιμο στο λαιμό του στην ήδη αρνητική συναισθηματική του κατάσταση.

Μπορεί προσωρινά το καινούργιο αρνητικό ερέθισμα να υπερκεράσει το παλιό, αλλά μακροπρόθεσμα, επειδή εστιάσαμε μόνο στην τιμωρία της ενοχλητικής συμπεριφορά και όχι στο αίτιο/συναισθηματικό κίνητρο που οδηγεί στη συμπεριφορά, η ενοχλητική συμπεριφορά θα επανέλθει. Επιπλέον, δυστυχώς πολλές φορές το αρνητικό ερέθισμα που προκαλέσαμε για να σταματήσουμε την ενοχλητική συμπεριφορά όχι μόνο αδυνατεί να επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά αντιθέτως χειροτερεύει το πρόβλημα, αφού προσθέτει ένα ακόμη αρνητικό συναίσθημα στα ήδη υπάρχοντα αρνητικά συναισθήματα του σκύλου μας.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως η επιθετική συμπεριφορά των σκύλων συχνά συσχετίζεται με το γεγονός ότι οι κηδεμόνες των σκύλων αυτών χρησιμοποιούν μέσα καταναγκασμού, όπως πνίχτες και κολάρα με καρφιά, μέσα τα οποία δεν μαθαίνουν στο σκύλο τι πρέπει να κάνει αλλά τι δεν πρέπει να κάνει, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν αρνητικά ερεθίσματα γι’ αυτόν. Ως αποτέλεσμα αν κάποιος σκύλος έχει κάποια ευαισθησία μπορεί να αντιδράσει υπερβολικά, είτε ενεργητικά, πολλές φορές με επιθετικό τρόπο μέσω των αντιδράσεων του, είτε παθητικά μέσω τις αποφυγής από μέρους του οποιασδήποτε επαφής με το περιβάλλον που τον κάνει να αισθάνεται άβολα.

Ας σκεφτούμε πριν δράσουμε αν αυτό που κάνουμε στο σκύλο μας θα θέλαμε να το κάνουν σε εμάς. Οι σκύλοι μας, όπως και όλα τα ζώα, έχουν συναισθήματα τα οποία δεν πρέπει να παραβλέπουμε. Το μοναδικό δέσιμο του ανθρώπου και του σκύλου πηγάζει μέσα από χιλιάδες χρόνια αρμονικής συνύπαρξης και εξέλιξης, και δε στηρίζεται σε καμία κυριαρχία του ενός είδους πάνω στο άλλο. Η τάση να αγαπάμε τους σκύλους και να θέλουμε να είμαστε μαζί τους υπάρχει αμοιβαία και στο σκύλο.

Ας αφήσουμε στην άκρη τις βίαιες μεθόδους και όλες τις μεθόδους εκείνες που δε λαμβάνουν υπόψη τους τα συναισθήματα του σκύλου. Ας βοηθήσουμε το σκύλο μας και τους σκύλους γύρω μας να καταλάβουν τι ζητάμε από αυτούς, να τους μάθουμε τι θέλουμε από αυτούς και ας είμαστε συνεπείς σε αυτά που τους ζητάμε σεβόμενοι τις ανάγκες τους και τις ιδιαιτερότητές τους, αν θέλουμε ο σκύλος μας να κουνάει την ουρά του μόνο από χαρά.