Μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων και την επιστροφή στην καθημερινότητα, οι εγκαταλείψεις νεοεισερχόμενων ζώων είναι ιδιαίτερα συχνές. Δυστυχώς, πολλές φορές οι ελλιπείς γνώσεις από μεριάς κηδεμόνων για τις ανάγκες του ζώου τους οδηγεί στη λανθασμένη επιλογή ζώου. Η συμπεριφορά του ζώου είναι η συχνότερη αιτία η οποία οδηγεί τους ανθρώπους στην εγκατάλειψη του ζώου ή ακόμη και στην ευθανασία (Salman et al. 2000).

Μία από τις πιο χρήσιμες υπηρεσίες που ένας κτηνίατρος μπορεί να προσφέρει στους εν δυνάμει πελάτες του είναι να τους βοηθήσει να επιλέξουν το κατοικίδιο εκείνο με το οποίο θα μπορέσουν να συμβιώσουν αρμονικά, ανάλογα με το σπίτι και τις συνθήκες ζωής τους. Αρκετοί όμως κτηνίατροι νιώθουμε αμήχανα να δώσουμε συμβουλές στους μελλοντικούς κηδεμόνες για το τι ζώο να προμηθευτούν και περιοριζόμαστε σε ιατρικές, διατροφικές και ζωοτεχνικές συμβουλές.

Η απόκτηση ενός ζώου είναι μια συναισθηματική διαδικασία και όπως κάθε κτηνίατρος μπαίνει στη θέση των κηδεμόνων, συμπάσχει με τους κηδεμόνες, για να δώσει τις κατάλληλες ιατρικές συμβουλές, έτσι και στην επιλογή του ζώου οφείλει να τους βοηθήσει να επιλέξουν το κατάλληλο κατοικίδιο, γάτα ή σκύλο, βάσει της φυλής, ηλικίας, φύλο, συμπεριφοράς ζώου. Π.χ. Ποιο κατοικίδιο θα ήταν καλύτερο για μια οικογένεια με παιδιά χωρίς προηγούμενη εμπειρία με ζώα και ποιο για μιαηλικιωμένη κυρία που μένει μόνη της;

Είδος ζώου. Σκύλος, γάτα, κουνέλι ή άλλο κατοικίδιο;

Η πρώτη ερώτηση προς τους μελλοντικούς κηδεμόνες είναι τι ζώο σκέφτονται να αποκτήσουν. Το είδος του ζώου που είναι κατάλληλο για τον καθένα εξαρτάται από το χρόνο και το χώρο που διαθέτουν, τα χρήματα που είναι διατεθειμένοι να δαπανήσουν για τη φροντίδα του ζώου και τιςσυνθήκες ζωής τους, π.χ. ώρες εκτός σπιτιού, δραστηριότητες κ.α. Περιγράφοντας τις ανάγκες που έχει κάθε ζώο στους μελλοντικούς κηδεμόνες, π.χ. για άσκηση, φροντίδα, βόλτες για ούρηση/αφόδευση, περιποίηση τριχώματος, βοηθούνται να υιοθετήσουν ρεαλιστικές προσδοκίες και να προετοιμαστούν κατάλληλα. Π.χ. ίσως για κάποιους κηδεμόνες χωρίς ελεύθερο χρόνο που θα ήθελαν να αποκτήσουν έναν σκύλο, να ήταν προτιμότερο να αποκτήσουν μια γάτα ή ίσως ένα κουνέλι, που απαιτεί λιγότερη περιποίηση και διαθέσιμο χρόνο.

Φυλή ζώου. Καθαρόαιμο ή Hμίαιμο;

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές πηγές πληροφοριών, π.χ. βιβλία, ιστοσελίδες που περιγράφουν τα χαρακτηριστικά της κάθε φυλής, μπορεί όμως να υπάρξει μεγάλη ποικιλομορφία μεταξύ ατόμων διαφορετικής γενετικής γραμμής, οικογένειας, ατόμων από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές ή ακόμα και μεταξύ ατόμων από την ίδια τοκετοομάδα. Ως κτηνίατροι οφείλουμε να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά εκείνα τα οποία είναι πιο προβλέψιμα για κάθε φυλή, π.χ. τάση για προστασία στις φυλές φύλαξης, νιαούρισμα στις γάτες Σιάμ και τάση για κυνήγι στις ποιμενικές φυλές σκύλων. Αν και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί για τον χαρακτήρα ενός ζώου από τη φυλή του και μόνο, υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά κάθε φυλής, τα οποία μπορεί να είναι ανεπιθύμητα από τους κηδεμόνες και σχετικά με τα οποία πρέπει να ενημερωθούν, π.χ. ζώα που έχουν τάση για έντονη σιελόρροια, τάση να ροχαλίζουν ή να μαδάνε.

Τα θέματα που πρέπει να τεθούν σχετικά με την επιλογή φυλής είναι:

1. Αν οι κηδεμόνες επιθυμούν καθαρόαιμο ζώο ή ημίαιμο.

2. Οι συγκεκριμένες λειτουργίες που εξυπηρετεί κάθε φυλή, π.χ. κυνήγι, φύλαξη.

3. Κληρονομικά προβλήματα υγείας ή συμπεριφοράς που πιθανόν περιγράφονται σε κάποιες φυλές.

4. Αν η επιθυμητή από τους κηδεμόνες φυλή είναι κατάλληλη για το σπίτι τους, τις συνθήκες ζωής τους και τις προσδοκίες τους.

5. Πιθανοί περιορισμοί των κηδεμόνων για την απόκτηση συγκεκριμένων φυλών.

Με την επιλογή ενός ημίαιμου ζώου από ένα καταφύγιο μπορούμε να βοηθήσουμε ένα ζώο να αποκτήσει μια καλύτερη ζωή ή και να σωθεί από την ευθανασία, ενώ παράλληλα το κόστος απόκτησής του είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Τα ημίαιμα ζώα έχουν, τουλάχιστον θεωρητικά, γενετικό πλεονέκτημα σε σύγκριση με τα καθαρόαιμα, καθώς η γενετική ποικιλομορφία τους και η φυσική επιλογή, η δύναμη της φύσης να μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης των προβληματικών γονιδίων- τείνει να μειώσει τυχόν γενετική προδιάθεση για προβλήματα υγείας ή συμπεριφοράς, η οποία απαντά συχνότερα στα καθαρόαιμα ζώα [2].

Από το φαινότυπο, την εμφάνιση ενός ημίαιμου σκύλου, είναι αδύνατο να βγουν ασφαλή συμπεράσματα για τους γονείς/συγγενείς του ζώου, όσο μεγάλη εμπειρία και αν έχει ο εκτιμητής από σκύλους. Σε πρόσφατη μελέτη, στην οποία οι ερευνητές έδειξαν σε ανθρώπους που ασχολούνται επαγγελματικά με τους σκύλους φωτογραφίες ημίαιμων ζώων και τους ρώτησαν τη γνώμη τους για το τι φυλή είναι το κάθε ζώο, βρέθηκε πως οι απαντήσεις των ειδικών δε συμφωνούσαν με τα αποτελέσματα από την ανάλυση DNA, με αποτέλεσμα να καταλήξουν oι ερευνητές στο ότι όσηεμπειρία και αν έχει κάποιος, είναι σχεδόν αδύνατο να «μαντέψει» με επιτυχία το γενετικό υπόβαθρο ενός ημίαιμου ζώου [3]. Προσοχή, λοιπόν, πριν βγάλουμε συμπέρασμα για την καταγωγή κάποιου ημίαιμου ζώου!

Τι γίνεται όμως όσον αφορά τα καθαρόαιμα ζώα; Η επιλογή ενός καθαρόαιμου σκύλου μέσα από τις πάνω από χίλιες φυλές που υπάρχουν δεν είναι εύκολη και κάθε κτηνίατρος δεν μπορεί να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά όλων των φυλών. Για το λόγο αυτό είναι προτιμότερο οι μελλοντικοί κηδεμόνες να αποφασίσουν κάποιες συγκεκριμένες φυλές που τους ενδιαφέρουν και μετά να κλείσουν συμβουλευτικό ραντεβού με τον κτηνίατρό τους. Με αυτόν τον τρόπο ο κτηνίατρος θα μπορεί να ερευνήσει διεξοδικά τα χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων φυλών και να ενημερώσει τους κηδεμόνες πάνω σε:

1. Φυσικά χαρακτηριστικά και ανάγκες κάθε φυλής

2. Λειτουργικότητα της φυλής, με ποιο σκοπό ιστορικά εξελίχθηκε η συγκεκριμένη φυλή

3. Πιθανή γενετική προδιάθεση για προβλήματα υγείας

4. Χαρακτηριστικές συμπεριφορές της φυλής

5. Προβλήματα συμπεριφοράς που πιθανόν να έχουν περιγραφεί για τη συγκεκριμένη φυλή, π.χ. επαναλαμβανόμενες περιστροφές γύρω από τον εαυτό τους στα Bull Terriers.

Ηλικία Ζώου. Ενήλικο ή νεαρό;

Κουταβάκια νεότερα των 3 μηνών και γατάκια μικρότερα των 9 εβδομάδων κοινωνικοποιούνται και προσαρμόζονται ευκολότερα σε ένα νέο περιβάλλον. Τα νεαρά ζώα συνήθως είναι πιο εύκολο να υιοθετηθούν από ένα σπίτι που έχει ήδη άλλα κατοικίδια. Ας έχουμε όμως υπόψιν μας ότι τα νεαρά ζώα θέλουν μεγαλύτερη φροντίδα και διαθέσιμο χρόνο για να κοινωνικοποιηθούν και να αναπτυχθούν σωστά. Έχει περιγραφεί πως ο επιθετικός τρόπος παιχνιδιού είναι πιο συχνός στις νεαρές γάτες, παρά στις ενήλικες, γεγονός το οποίο ίσως αποτελεί πρόβλημα για κάποιους κηδεμόνες, π.χ. ηλικιωμένους ή οικογένειες με μικρά παιδιά [4].

Τα ενήλικα ζώα μπορεί ήδη να ξέρουν πώς να συμβιώνουν αρμονικά σε ένα σπίτι, π.χ. να μένουν μόνα τους στο σπίτι, ο τρόπος παιχνιδιού τους να είναι πιο αποδεκτός, αλλά σε περίπτωση που δεν έχουν μάθει να συμβιώνουν αρμονικά με ανθρώπους ή και άλλα ζώα, η προσαρμογή τους μπορεί να επιφέρει αρκετές δυσκολίες στους κηδεμόνες τους.

Αρσενικό ή Θηλυκό, στειρωμένο ή αστείρωτο;

Τα αρσενικά ζώα είναι ελαφρώς μεγαλύτερα από τα θηλυκά και έχουν την τάση να «μαρκάρουν» περισσότερο, να «ιππεύουν» και επιπλέον να αυνανίζονται. Η στείρωση μειώνει την τάση για την εκδήλωση σεξουαλικών συμπεριφορών, αλλά δεν τις εξαφανίζει. Σε σκύλους εργασίας -αφορά και σκύλους που λαμβάνουν μέρος σε κυνήγι- έχει βρεθεί πως η στείρωση δεν επηρεάζει τις ικανότητές τους [5].

Η στείρωση αρσενικών γατών ελαττώνει την έντονη μυρωδιά του ούρου, και μειώνει τη συχνότητα συμπεριφορών σχετικών με την αναπαραγωγή, όπως οι διαμάχες μεταξύ αρσενικών κατά την περίοδο του οίστρου του θηλυκού, το «μαρκάρισμα» και η τάση να φεύγουν από το σπίτι. Παρόλα αυτά, επειδή ο σεξουαλικός διμορφισμός του εγκεφάλου πραγματοποιείται κατά την εμβρυική φάση της ζωής, πριν τη γέννηση, κάποιες συμπεριφορές σχετικά με την αναπαραγωγή μπορεί να εκδηλώνονται και μετά τη στείρωση. Για παράδειγμα, το 10% των στειρωμένων θηλυκών γατών και το 5% των στειρωμένων αρσενικών γατών θα συνεχίζουν να «μαρκάρουν» με ούρο και μετά τη στείρωσή τους [6].

Παρόλα τα αποδεδειγμένα οφέλη της στείρωσης στην υγεία των ζώων και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής τους [7], δεν είναι ακόμη σαφείς οι συνέπειες της στείρωσης στη συμπεριφορά των ζώων. Κάποιες μελέτες έδειξαν ότι η επιθετικότητα μειώνεται με τη στείρωση, ενώ άλλες μελέτες ότι η επιθετικότητα δεν επηρεάζεται από τη στείρωση ή ακόμη και αυξάνεται σε κάποιες περιπτώσεις. Βάσει των μέχρι τώρα ερευνών, η στείρωση δεν ενδείκνυται για την αλλαγή της συμπεριφοράς του ζώου, εφόσον η συμπεριφορά αυτή δεν είναι σχετική με την αναπαραγωγή του ζώου, αλλά για την πρόληψη ιατρικών προβλημάτων και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής τους.

Ζώο από Καταφύγιο, Εκτροφέα ή Pet-shop;

Τα καλύτερο μέρος για να προμηθευτεί κανείς ένα καθαρόαιμο ζώο είναι ο εκτροφέας με καλή φήμη, αν και πολλά καταφύγια ζώων πλέον αποτελούν καλή επιλογή και για καθαρόαιμα ζώα. Αν τα κουταβάκια και τα γατάκια προέρχονται από εκτροφέα, ο αγοραστής μπορεί εύκολα να επιβεβαιώσει αν είχαν την κατάλληλη φροντίδα και την απαραίτητη για την κοινωνικοποίησή τους επαφή με ανθρώπους και πιθανόν άλλα ζώα, π.χ. αν ζούσαν μέσα στο σπίτι με συχνή ανθρώπινη επαφή ή έξω από το σπίτι σε κλουβιά, και παράλληλα να αξιολογήσει την υγεία και τη συμπεριφορά των γονιών.Στις γάτες συγκεκριμένα, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν πως χαρακτηριστικά όπως η αυτοπεποίθηση, η ανοχή στα ανθρώπινα χάδια και ίσως και η φιλικότητα προς τους ανθρώπους σχετίζονται περισσότερο με τα γονίδια του πατέρα και όχι της μητέρας [8]. Συνεπώς, για τις γάτες, όπου αυτό είναι δυνατόν, η παρατήρηση και η αξιολόγηση του πατέρα μπορεί να αποδώσει σημαντικές πληροφορίες για το χαρακτήρα των απογόνων του.

Καθαρόαιμοι σκύλοι από pet-shops ή καταφύγια έχουν άγνωστο ιατρικό ιστορικό και επιπλέον έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από αναπνευστικές και γαστρεντερικές νόσους [9]. Σχετικά με τη συμπεριφορά τους, έχει βρεθεί ότι σκύλοι που προέρχονται από pet-shops, σε σχέση μ’ αυτούς που προέρχονται απευθείας από εκτροφείς, εμφανίζουν συχνότερα προβλήματα επιθετικότητας προς ανθρώπους και άλλα ζώα, προβλήματα αποχωρισμού από τον κηδεμόνες τους, ούρησης και αφόδευσης μέσα στο σπίτι και εκδηλώνουν συχνότερα φοβίες [10].

Ιδανικά, το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει το κουταβάκι ή το γατάκι πρέπει να μοιάζει όσο περισσότερο γίνεται στο περιβάλλον του μελλοντικού του σπιτιού και οι συγγενείς, γονείς και αδέρφια να έχουν ελεγχθεί και αξιολογηθεί θετικά.

Δεν είναι απίθανο κάποια προβλήματα συμπεριφοράς να έχουν κάποια γενετική βάση, π.χ. κυνήγι της ουράς στα Γερμανικά Ποιμενικά ή επιθετικότητα στα English Cocker Spaniels, αν και για την πλήρη εκδήλωσή τους προϋποτίθεται συνήθως να συνυπάρχουν αρκετά ακόμη ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Ο ρόλος του κτηνιάτρου στην επιλογή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντικός και με την κατάλληλη προετοιμασία μπορεί να προσφέρει τη συμβουλευτική αυτή υπηρεσία στους μελλοντικούς κηδεμόνες, συσφίγγοντας έτσι τη σχέση κτηνιάτρου-κηδεμόνα και αυξάνοντας ταυτόχρονα τις πιθανότητες μιας αρμονικής συμβίωσης μεταξύ του κατοικίδιου συντρόφου και του κηδεμόνα του.

-Επιμέλεια άρθρου-

Δρ. Χρήστος Καραγιάννης 

Συμπεριφοριολόγος Κτηνίατρος, MSc, Dip. ECAWBM(BM), MRCVS

European Specialist in Veterinary Behavioural Medicine

Επισημονικά Υπεύθυνος : Ελληνικού Ινστιτούτο Εκπαίδευσης & Συμπεριφοράς Σκύλου & Γάτας 

  

Επικοινωνία: 211-8001111 και ckaragiannis@behaviour.gr

Πηγή: http://behaviour.gr

 

 

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ:

 7 συμβουλές για όσους έχουν σκύλο:

 

 Οι σκύλοι και οι γάτες δεν είναι δώρα

Βιβλιογραφία

1. Salman, Mo D., Hutchison J, Ruch-Gallie R, Kogan L, John C. New Jr, Phillip H. Kass, and Janet M. Scarlett. Behavioral reasons for relinquishment of dogs and cats to 12 shelters. J App Anim Welf Sci 3, no. 2, 2000: 93-106.

2. Ackerman L. The genetic connection: a guide to health problems in purebred dogs. 2nd ed. Lakewood, Colorado: AAHA Press; 2011

3. Voith V.L, Trevejo R, Dowling-Guyer S, Chadik C, Marder A, Johnson V, Irizarry K, Comparison of Visual and DNA Breed Identification of Dogs and Inter-Observer Reliability, Am J Sociological Res, Vol. 3 No. 2, 2013, pp. 17-29.

4. Graff E, Gaultier E. Adaptation of adopted cats to their homes – a retrospective study. In: Proceedings of the AVSAB/ACVB Scientific Session. Nashville: 2002

5. Kustritz, Margaret V. Root. "Determining the optimal age for gonadectomy of dogs and cats." Journal of the American Veterinary Medical Association 231.11; 2007: 1665-1675.

6. Hart BL, Barrett RE. Effects of castration on fighting, roaming, and urine spraying in adult male cats. J Am Vet Med Assoc 1973;163: 290-2

7. Hoffman JM, Creevy KE, Promislow DEL. Reproductive Capability Is Associated with Lifespan and Cause of Death in Companion Dogs. PLoS ONE 8(4), 2013: e61082. doi:10.1371/journal.pone.0061082

8. McCune S. The impact of paternity and early socialisation on the development of cat’s behaviour to people and novel objects. Appl Anim Behav Sci 1995;45: 1119-24

9. Scarlett JM, Saidla JE, Pollock RVH. Source of acquisition as a risk factor for disease and death in pups. J Am Vet Med Assoc 1994;204: 1906-13

10. McMillan, Franklin D., et al. Differences in behavioral characteristics between dogs obtained as puppies from pet stores and those obtained from noncommercial breeders. J Am Vet Med Assoc 2013; 242: 1359–1363.